نورپردازی و روشنایی دو مفهوم مهم و مجزا از هم هستند. با این حال بسیاری از افراد آنها را یکی می‌دانند و به جای هم استفاده می‌کنند. با آشنایی با مفهوم هر یک از این مفاهیم میتوان آنها را در جای درست به کار برده و از اشتباه گرفتن آنها با هم خودداری کرد. در این مطلب به بررسی تفاوت نورپردازی و روشنایی می‌پردازیم و با هر یک از این مفاهیم به طور مجزا آشنا می‌شویم.
تعریف روشنایی
در جایی که استانداردهای لازم برای مشاهده اجسام و هر آنچه که در محیط است وجود داشته باشد، کلمه روشنایی استفاده می‌شود. با بهره‌گیری از منبع نور طبیعی یا مصنوعی و فراهم بودن استانداردها میتوان تمام اجسام را به خوبی مشاهده کرد. جهت فراهم کردن روشنایی هم به استفاده از لامپ در تعداد مناسب نیاز است. لازم به اشاره است که تمام نیازهای روشنایی به پارامترهایی برمی‌گردد که توسط استانداردهای مختلف اندازه‌گیری و مشخص شده‌اند. در این خصوص باید به پارامترهای ضریب توان، بازدهی و درجه حفاظت اشاره کرد.
نورپردازی به استفاده از لوازم و تجهیزات نوری جهت ایجاد روشنایی در فضا اشاره دارد. به عبارتی نورپردازی خلق یک اثر ویژه با کمک نور برای محیط خاص است. نورپردازی جنبه هنر و معماری نور است و زمانی معنادار می‌شود که از نظر میزان روشنایی، حداقل‌ها رعایت شده باشد. این کار هم تنها از عهده نورپردازان حرفه‌ای و متخصص برمی‌آید. این اشخاص میتوانند با تکنیک‌های نورپردازی یک بخش از محیط یا یک المان در محیط را به خوبی برجسته کنند و توجه افراد را به آن جلب نمایند. علاوه بر این نورپردازی در دکوراتیو کردن دکوراسیون داخلی نیز نقش دارد و به افراد امکان می‌دهد تا مکان مورد نظر خود را به یک مکان خاص و منحصر به فرد تبدیل نمایند.
انواع نورپردازی و کاربرد آن
پیش از اینکه به بررسی تفاوت نورپردازی و روشنایی بپردازیم، بهتر است کمی بیشتر با کاربرد نورپردازی و انواع آن آشنا شویم. در حال حاضر نورپردازی جایگاه و اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است و از آن برای روشن کردن فضاهای داخلی، روشن کردن فضای خارجی و نمای ساختمان به شیوه‌های متفاوت استفاده می‌شود. اگر بخواهیم مهمترین تکنیک‌های نورپردازی را بررسی کنیم، میتوانیم به سه مورد زیر اشاره کنیم:
نورپردازی متمرکز: نورپردازی نقطه‌ای یا متمرکز به گونه‌ای است که تنها سبب روشن شدن یک نقطه خاص از فضا می‌شود. این نوع نورپردازی برای برجسته کردن برخی از المان‌ها همچون مجسمه‌های تاریخی یا آثار هنری کاربرد زیادی دارد و بیشتر به این منظور استفاده می‌گردد.
نورپردازی عمومی: در این شیوه از نورپردازی، نور به طور یکسان در کل فضا پخش می‌شود و نور لازم جهت انجام فعالیت‌های مختلف را مهیا می‌کند.
نورپردازی موضعی: این تکنیک خلاف نورپردازی عمومی بوده و تنها برای روشن کردن یک بخش از فضا همچون میز مطالعه یا میز ناهارخوری کاربرد دارد. با این شیوه از نورپردازی میتوان یک فضا را از سایر بخش‌ها مجزا کرد.
۵ تفاوت نورپردازی و روشنایی
حال که با مفاهیم روشنایی و نورپردازی آشنا شدیم، بهتر است به بررسی تفاوت‌های موجود میان آنها بپردازیم. نورپردازی و روشنایی در چند مورد با هم تفاوت دارند. از جمله:
تفاوت نورپردازی و روشنایی از نظر مفهوم
با توجه به تعاریف اشاره شده در بخش‌های قبلی به این پی بردیم که نورپردازی و روشنایی از نظر مفهومی با هم تفاوت دارند. روشنایی یک مفهوم کمی است و باید شرایط لازم برای دیدن را مهیا کند. در حالی که نورپردازی یک مفهوم کمی و کیفی بوده و از طریق آن میتوان نور لازم جهت مشاهده اجسام را فراهم کرد.
تفاوت نورپردازی و روشنایی از نظر طیف رنگی
در روشنایی بیشتر شاهد طیف رنگی مابین رنگ‌های سفید و زرد همچون سفید طبیعی یا سفید سرد و گرم هستیم. اما در نورپردازی میتوان از رنگ‌های دیگری هم استفاده کرد. برای مثال میتوان از رنگ نورهای سبز، آبی، قرمز، بنفش و یا ترکیبی از آنها در کنار هم استفاده کرده و در کنار روشن کردن فضا، محیط را خاص‌تر و زیباتر کرد.
تفاوت نورپردازی و روشنایی از نظر هدف و کاربرد
سومین تفاوت نورپردازی و روشنایی در هدف و کاربرد هر یک از آنها است. هدف اصلی روشنایی تامین نور اولیه برای مشاهده اجسام و انجام فعالیت‌های روزمره است. در صورتی که هدف و کاربرد نورپردازی در ایجاد یک تجربه بصری مطلوب و متناسب با نیازهای محیط و کاربران است. نورپردازی بیشتر به منظور جلب توجه افراد استفاده می‌شود و از آن جهت برجسته کردن المان‌ها و اجسام موجود در محیط میتوان استفاده کرد.
تفاوت نورپردازی و روشنایی در منابع نور
در نورپردازی میتوان از انواع منابع نور مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد و این موضوع به ترجیحات افراد و کاربری فضا بستگی دارد. برای مثال در بخشی از فضا میتوان از منابع نور غیر مستقیم و مخفی استفاده کرد. این در حالی است که در روشنایی یک منبع نور مستقیم وجود دارد و به طور واضح دیده می‌شود.
تفاوت نورپردازی و روشنایی در طراحی و هنر
در روشنایی تلاش می‌شود تا نیازهای اساسی نوری بدون در نظر گرفتن جزئیات زیبایی یا تاثیرات هنری برآورده شوند. اما نورپردازی بر طراحی هنری نور و ایجاد تاثیرات مختلف بر روی فضا و افراد تمرکز دارد. برای همین در نورپردازی به شدت نور، رنگ نور، جهت و زاویه نوردهی و مکان دقیق نورها توجه زیادی می‌شود.
تفاوت نورپردازی و روشنایی به طور خلاصه
روشنایی به میزان نوری اشاره دارد که در فضا حاکم است. در واقع این مفهوم به میزان کلی نور موجود در محیط اشاره دارد و به شکل نور یا نحوه توزیع نور توجهی ندارد. میزان روشنایی فضا هم میتواند بر اساس واحدهایی همچون واحد لوکس (شدت روشنایی) اندازه‌گیری و مشخص شود. اما نورپردازی به شیوه و استفاده از نور در فضا اشاره دارد و شامل نحوه طراحی، نور مناسب، مکان دقیق نورها و غیره می‌شود. هدف از نورپردازی بهبود زیبایی و افزایش راحتی بصری است. همچنین با نورپردازی میتوان احساسات مختلفی در افراد ایجاد کرد. برای مثال با نورپردازی مناسب رستوران میتوان حس خوبی را در مشتریان ایجاد کرده و به جلب رضایت آنها کمک کرد.